Podcast Samorządowy - podcast tworzony przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego. Publikujemy rozmowy z samorządowcami i ekspertami o samorządzie terytorialnym.

Odcinek 25: Samorząd po 35 latach. Jak zmienić system, aby był bliżej obywateli?

Dyskusja o deficycie demokracji mogłaby znaleźć odpowiedź na poziomie lokalnym, zwłaszcza wtedy, kiedy władze lokalne miałyby więcej możliwości kształtowania polityk publicznych. Dzisiaj samorządy mają wiele zadań, ale wszystkie zamiatają ulice, czy kopią rów w taki sposób, jak w Warszawie nakazano. My uważamy, że można działać w różny sposób, że często ludzie w społecznościach lokalnych, samorządowcy, włodarze sami lepiej wiedzą, jak pewne rzeczy można zrobić i że tej swobody mogłaby być więcej.

-  tak w dzisiejszym odcinku Podcastu Samorządowego mówi prof. Anna Wojciuk (UW) oraz współautorka i współredaktorka książki „Umówmy się na Polskę”. W 35 lat po uchwaleniu ustawy o samorządzie terytorialnym pytamy o jego kondycję, perspektywy rozwoju i możliwe kierunki zmian.

Odcinek 24: Nowa ustawa o dochodach JST - czy o to nam chodziło?

Moderator: ⁠prof. dr hab. Krzysztof Surówka⁠, Kierownik Katedry Finansów Publicznych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie; Paneliści: ⁠Ewa Czołpińska⁠, Zastępca Prezesa Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, Zastępca Przewodniczącego Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych; ⁠Małgorzata Kern⁠, Skarbnik Miasta Gliwice, Przewodnicząca Zarządu Krajowej Rady Forów Skarbników JST działającej przy Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego; ⁠Kazimierz Kleina⁠, Senator, Przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów Publicznych Senatu Rzeczypospolitej Polskiej; ⁠Michał Krawczyk⁠, Poseł na Sejm RP, Przewodniczący sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej;⁠Marek Wójcik⁠, Pełnomocnik Zarządu Związku Miast Polskich – Ekspert ds. legislacyjnych, Sekretarz Strony Samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego

Odcinek 23: Jak działają przestrzenie wspólne? 

Dziś w naszym podcaście samorządowym przenosimy się do Lęborka, gdzie jeszcze w czasie pandemii koronawirusa społeczność sąsiedzka zebrała się, by zagospodarować przestrzeń w swojej najbliższej okolicy. O tym, jak ważna okazała się ta inicjatywa dla lokalnej społeczności, w jaki sposób można aktywizować mieszkańców oraz angażować do działania grupy nieformalne, opowiedziała nam Marzena Engel z Centrum Animacji Społecznej BAZA. 

Odcinek 22: Czy zielone pierścienie mogą uratować polskie miasta?

Koncepcja zielonych pierścieni to idea, która powstała jeszcze w XIX wieku. Zakłada otaczanie miast terenami zielonymi wolnymi od zabudowy. Pełnią one funkcje ekologiczne, rekreacyjne i chronią przed chaotyczną urbanizacją. Co ciekawe, zielone pierścienie pojawiały się już w koncepcjach zagospodarowania przestrzennego niektórych województw, co pokazuje, że nie jest to pomysł nowy ani nieznany. Czy trwające obecnie zmiany w gospodarce przestrzennej, nowe plany gmin oraz dyskutowane ustawy metropolitalne mogą przyczynić się do ich szerszego wdrożenia? Czy taka wizja ma realną szansę na realizację w Polsce? Jakie wyzwania i możliwości stoją przed samorządami? O tym rozmawiamy z Małgorzatą Chojecką i Agnieszką Gawron-Smater z inicjatywy Zielony Pierścień Warszawy.

 

Odcinek 21: Aglomeracja Podwarszawska - wyzwania i problemy

W tym odcinku Podcast Samorządowy zawitał do Sejmu. Rozmawiamy o wyzwaniach stojących przed gminami wokół Warszawy. Dynamiczny rozwój metropolii sprawia, że natura styka się z miejską infrastrukturą, a dzikie zwierzęta coraz częściej pojawiają się w mieście. Rozwój ten wiąże się także z wyzwaniami logistycznymi, komunikacyjnymi i prawnymi. Gościem odcinka jest poseł Piotr Kandyba (Koalicja Obywatelska) – przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Rozwoju Aglomeracji Podwarszawskiej, z którym dyskutujemy o potencjalnych rozwiązaniach i tym, jak mogłaby wyglądać ustawa metropolitalna.

Odcinek 20: Gdzie kończy się dostęp do informacji publicznej?

Dzięki dostępowi do informacji publicznej obywatele mogą kontrolować władzę. To oczywiste. Czy jednak to prawo może zostać nadużyte? W najnowszym odcinku Podcastu Samorządowego zapytaliśmy o to Mecenas Joannę Martyniuk-Plachę. Rozmawiamy między innymi o tym, kiedy prawo do informacji publicznej służy dobru publicznemu, a kiedy niekoniecznie, jak zmieniało się orzecznictwo sądów w tej materii oraz co z tym wszystkim wspólnego ma kot Wrocek.

Odcinek 19: Nowy rok w Raszynie

W pierwszym odcinku Podcastu Samorządowego w 2025 roku odwiedziliśmy Raszyn. To miejsce pod wieloma względami szczególne – za sprawą bliskiego sąsiedztwa stolicy problemy, z którymi borykają się polskie samorządy, widać tutaj wyraźniej. Wójt Gminy Raszyn, Bogumiła Stępińska-Gniadek, opowiedziała nam między innymi o tym, jakie wyzwania czekają jej gminę w nowym roku. Zapytaliśmy także o wielokulturowość Raszyna, w którym żyją przedstawiciele co najmniej kilkunastu narodowości.

Odcinek18: Podsumowanie - rok rządu, 25 lat powiatu

Koniec grudnia to czas podsumowań. Tym razem to także okazja do podsumowania roku działalności nowego rządu. Jakie lekarstwa na samorządowe choroby mieli ministrowie w ostatnich 12 miesiącach? W mijającym roku upływa także 25 lat od reformy samorządowej z 1999 roku i wprowadzenia powiatów. Jak dziś oceniamy ich działanie? Czy są potrzebne? Jakie powinny mieć kompetencje? O to wszystko zapytaliśmy naszego gościa - Grzegorza Kubalskiego, Zastępcę Dyrektora Biura, Związek Powiatów Polskich.

Odcinek 17: Czy jednostki samorządowe mogą produkować energię?

Czy jednostki samorządowe powinny zaangażować się w transformację energetyczną? A może – muszą? Jedną z form, którą mogą wykorzystywać, są klastry energii i spółdzielnie energetyczne. Choć różnią się one od siebie, to łączy je jedno – mogą zaspokajać energetyczne potrzeby wspólnoty samorządowej. Dziś w Podcaście Samorządowym rozmawiamy na ten temat.

Odcinek 16: Co warto wiedzieć o prawie miejscowym?

Prawo miejscowe reguluje codzienne życie w gminach, powiatach i województwach, często bardziej wpływając na mieszkańców niż to stanowione centralnie. Mieszkańcy mogą także uczestniczyć w tworzeniu prawa miejscowego poprzez petycje, inicjatywy lokalne czy budżety obywatelskie, a także składać skargi. O tym wszystkim rozmawiamy dziś z Mateuszem Lisowskim - adwokatem specjalizującym się w prawie samorządowym oraz prawie administracyjnym i prowadzącym kancelarię „Z urzędu”.

Odcinek 15: Kim dziś jest sołtys

Naszą gościnią jest dziś Grażyna Jałgos-Dębska, prezeska Stowarzyszenia Sołtysi Mazowsza.

Odcinek14: Nie ma wspólnoty bez odpowiedzialności

O finansach samorządowych w praktyce rozmawiamy z Dariuszem Zwolińskim, wójtem gminy Nadarzyn.

Odcinek13: Jednostki pomocnicze gminy ODCINEK SPECJALNY

Prezentujemy dziś specjalny odcinek Podcastu Samorządowego. O jednostkach pomocniczych gminy rozmawialiśmy podczas II Krajowego Kongresu Współpracy Lokalnej. W dyskusji wzięli udział: Wiesław Bełz, Miasto Obywatelskie, radny dzielnicowy w Katowicach (Koszutka); Bartosz Brzeziński, radny miasta Pruszkowa, prezes Stowarzyszenia Pruszków – Dobro Wspólne; Grażyna Jałgos-Dębska, prezeska Stowarzyszenia Sołtysi Mazowsza; Kamil Olzacki, prezes zarządu Instytutu Metropolitalnego.

Odcinek 12: "Na poziomie lokalnym największym wydawcą mediów jest państwo"

Odcinek 11: Finanse w czasach niepokoju

Odcinek 10: We współpracy z trzecim sektorem potrzebujemy kultury rozmowy

 

Odcinek 9: REFORMA METROPOLITALNA - czy jest możliwa?

W kolejnym odcinku rozmawiamy o reformę metropolitalną. Zapytamy między innymi o związki metropolitalne. Zastanowimy się między innymi, jakie są plusy tej formy współpracy gmin. Krytycznym okiem spojrzymy na Górnośląsko-Zagłębiowską aglomerację i zastanowimy się, jakie kompetencje i zadania powinny mieć metropolie. Zadamy też fundamentalne pytanie o uniwersalne rozwiązania legislacyjne i przyszłą reformę metropolitalną. Naszym gościem jest dr hab. Jakub Szlachetko  z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, Przewodniczący Rady Instytutu Metropolitalnego.

 

Odcinek 8: SAMORZĄD JEST POOBIJANY I WYMAGA SZYBKICH NAPRAW - o potrzebnych zmianach w samorządzie rozmawiamy z Senatorem Zygmuntem Frankiewiczem 

Tym razem Podcast Samorządowy odwiedził Senat RP. O kondycji, wyzwaniach i potrzebnych zmianach w samorządzie rozmawialiśmy z Senatorem Zygmuntem Frankiewiczem. 

 

Odcinek 7: Jak aktywizować mieszkańców? O CENTRUM AKTYWNOŚCI SPOŁECZNEJ W MIKOŁOWIE 

Postawmy na organizacje pozarządowe jako formę partycypacji mieszkańców i mieszkanek - tak piszemy w naszych postulatach opublikowanych w tym roku. Jak jednak robić to w praktyce? Dobrym przykładem może być Centrum Aktywności Społecznej. Ta inicjatywa jest miejscem ogniskującym organizacje pozarządowe, przedsiębiorców oraz mieszkańców chcących zaangażować się w działania na rzecz Mikołowa. Za powołanie i wspieranie działalności Centrum Samorząd Miasta Mikołowa otrzymał wyróżnienie w tegorocznej edycji Nagrody im. Jerzego Regulskiego. Nasi goście to Katarzyna Syryjczyk-Słomska, Przewodniczącą Rady Miasta Mikołowa oraz Mateusz Handel, Zastępca Burmistrza Rozmawiamy o tym, jak funkcjonuje Centrum, jaka droga prowadziła do jego powołania i jakie są plany rozwoju. O Mikołowie mieliśmy okazję rozmawiać już rok temu podczas Krajowego Kongresu Współpracy Lokalnej. Uczestniczką jednego z paneli była właśnie Katarzyna Syryjczyk-Słomska. 

 

 

Odcinek 6: EZD RP w jednostkach samorządu terytorialnego

Czy nasze urzędy i instytucje publiczne nadal posługują się głównie papierowymi dokumentami? Stopień cyfryzacji w Polsce jest wprawdzie dość wysoki, ale jak sprawa wygląda na poziomie administracji samorządowej? Z pewnością dużą pomocą w procesie digitalizacji obiegu dokumentów będzie system EZD RP. Pisaliśmy już o nim szerzej na naszym blogu. Jest to system zbudowany przez NASK w partnerstwie z Wojewodą Podlaskim. Pozwala na kompleksowe zarządzanie dokumentacją w jednostce administracji publicznej. Co najważniejsze – jest on darmowy. W PODCAŚCIE SAMORZĄDOWYM rozmawiamy z Magdaleną Sawicką - Dyrektor Oddziału NASK w Białymstoku, która nadzoruje wdrażanie EZD RP.

 

Odcinek 5: HIPERPREZYDENCJALIZM - kto rządzi w polskich gminach? 

Na pierwszy weekend wakacji publikujemy kolejny odcinek PODCASTU SAMORZĄDOWEGO. Tym razem gościmy na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Rozmawiamy z dr hab. Adamem Gendźwiłłem o przywództwie lokalnym. Czy hiperprezydencjalizm to poważny problem naszych samorządów? Jak można zwiększyć rolę radnych? To tylko niektóre z pytań, jakie zadaliśmy.

Adam Gendźwiłł jest także współautorem książki Kapitał Obywatelski Społeczności Lokalnych, którą opublikowaliśmy niedawno. Książka dostępna jest bezpłatnie na naszej stronie. 

 

Odcinek 4: Jak zwiększyć udział mieszkańców w KSZTAŁTOWANIU POLITYK PUBLICZNYCH? 

Jak zwiększyć udział obywateli w kształtowaniu polityk publicznych? W jaki sposób rozwijać wspólnotę samorządową i zwiększać sprawczość mieszkańców? Czy istniejące rozwiązania sprawdzają się, czy może trzeba je poprawić?

O tym rozmawiamy dziś w PODCAŚCIE SAMORZĄDOWYM. Naszym gościem jest dr hab. Jakub Szlachetko z Uniwersytetu Gdańskiego, przewodniczącym Rady Instytutu Metropolitalnego.

 

Odcinek 3: AI w pracy samorządu

Czy sztuczna inteligencja sprawdziłaby się w jednostkach administracji samorządowej? Czy obsługa petentów w urzędzie, przygotowywanie dokumentów, opracowywanie danych i przetwarzanie informacji będzie wykonywana już niedługo przez AI? A może sztuczna inteligencja nie zastąpi – jak boją się niektórzy – pracowników, ale będzie kolejnym narzędziem, które ułatwi ich pracę?

O obawach, wyzwaniach i szansach związanych ze sztuczną inteligencją z dr Dominiką Kaczorowską-Spychalską, dyrektorem Centrum Inteligentnych Technologii na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego. Pani Doktor pełni funkcję lidera podgrupy badań innowacyjności i wdrożeń grupy roboczej ds. sztucznej inteligencji przy KPRM rozmawia Anna Jakubowska. Zapraszamy do wysłuchania kolejnego odcinka naszego podcastu.

 

Odcinek 2: JERZY STĘPIEŃ - o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości samorządu terytorialnego. 

Jerzy Stępień to senator I i II kadencji; Generalny Komisarz Wyborczy, sędzia Trybunału Konstytucyjnego, a przede wszystkim - współautor ustawy o samorządzie gminnym z 1990 roku. Dziś pytamy go o to, skąd wziął się samorząd w obecnym kształcie, jak dziś sobie radzi i jak może zmieniać się w przyszłości.

Odcinek 1: CO ZMIENIĆ W SAMORZĄDZIE? PERSPEKTYWA MNIEJSZEJ GMINY. 

Do wyborów samorządowych został około rok. To dobry moment, by zastanowić się, jakich zmian wymaga samorząd terytorialny w Polsce. Temu tematowi poświęciliśmy pierwszy odcinek Podcastu Samorządowego. O to, jakie wyzwania stoją przed samorządem zapytaliśmy na początek przedstawicielkę małej gminy – Annę Kubicę - Zastępcę Wójta Gminy Świerklaniec. Niektóre poruszane wątki szerzej omawiane są w analizie prof. Eugeniusza Wojciechowskiego.