Palący problem, czyli nielegalne składowiska odpadów niebezpiecznych

Zapobieganie nielegalnemu składowaniu odpadów niebezpiecznych oraz skuteczna likwidacja nielegalnych składowisk to od dawna jeden z najbardziej palących problemów w Polsce. Stanowi poważne wyzwanie i wymaga właściwej współpracy między organami administracji publicznej, zwłaszcza samorządowej i prawidłowej realizacji zadań związanych z nadzorem nad gospodarowaniem odpadami. W praktyce pojawiają się spory kompetencyjne między organami administracji publicznej w przypadku nieusunięcia odpadów przez ich posiadacza oraz niechęć do podejmowania działań związanych z usuwaniem odpadów niebezpiecznych ze względu na ogromne, sięgające nawet milionów złotych koszty.  Zbyt małe środki finansowe na przedsięwzięcia usuwania odpadów, mimo utworzenia przez NFOŚiGW odpowiedniego programu są wskazywane jako jeden z głównych problemów w tym zakresie.  Nowelizacja ustawy o odpadach wprowadziła podstawę prawną umożliwiającą przekazanie środków z rezerwy celowej budżetu państwa właściwym organom, w szczególności gminom, które borykają się z problemem nielegalnie nagromadzonych odpadów zagrażających życiu i zdrowiu ludzi oraz środowisku. Przepis ma charakter epizodyczny (jego okres obowiązywania uregulowano do dnia 31 grudnia 2027 r.) i ma on stanowić uzupełniające źródło finansowania zadania, o którym mowa w art. 26a ust. 1 ustawy o odpadach, w przypadku dostępności środków z rezerwy celowej.
Podczas proponowanego szkolenia przedstawimy przebieg postępowania w sprawie wydawania decyzji nakazującej usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Omówimy m.in: obowiązki wierzyciela (wyjaśnimy, kto jest wierzycielem) w przypadku uchylania się zobowiązanego (wskażemy, kto jest zobowiązanym) od wykonania ciążących na nim obowiązków usunięcia odpadów oraz konsekwencje bezczynności wierzyciela w tej kwestii, a także podstawowe zasady skutecznego prowadzenia postępowania egzekucyjnego i stosowania środków egzekucyjnych, służących wykonaniu obowiązku, czyli usunięcia odpadów niebezpiecznych. Na zajęciach uwzględnimy analizę najnowszych rozwiązań prawnych dotyczących usuwania odpadów i pozyskiwania środków na te działania.

• Szczegółowa analiza przepisów, w szczególności ustawy o odpadach oraz Prawa ochrony środowiska dotyczących postępowania w sprawie usunięcia odpadów. Wyjaśnienie najważniejszych zawiłości proceduralnych.
• Prowadzący położy nacisk na aspekt praktyczny zajęć – omówi poszczególne instytucje prawne i zakres ich kompetencji w oparciu o konkretne przykłady. 
• Przedstawienie wzorów decyzji oraz postanowień dotyczących usuwania odpadów z miejsc nielegalnego składowania.
• Przeanalizowanie źródeł finansowania usunięcia odpadów.
• Uzyskanie odpowiedzi między innymi na pytania: 
- Co to jest odpad? 
- Czym różni się magazynowanie od składowania odpadów? 
- W czyjej właściwości jest nadzór nad odpadami i ich usunięciem? 
- Kto to jest władający powierzchną ziemi? 
- Kto jest stroną postępowania w sprawie usunięcia odpadów? 
- Na kim ciąży obowiązek usunięcia nielegalnie przechowywanych odpadów? 
- Jak uzyskać finansowanie kosztów usunięcia porzuconych odpadów niebezpiecznych?
- Jakie są następstwa bezczynności organu związane z egzekucją administracyjną?
 

1. Zapobieganie nielegalnemu składowaniu i porzucaniu odpadów niebezpiecznych, czyli tzw. mapa zagrożeń.
2. Źródła finansowania działań związanych z usuwaniem nielegalnie porzuconych odpadów niebezpiecznych.
3. Konsekwencje prawne nieusunięcia odpadów niebezpiecznych.
4. Interpretacja kluczowych pojęć: „odpad”, „posiadacz odpadów”, „wytwórca odpadów”, „władający powierzchną ziemi”, „składowisko odpadów”.
5. Właściwość organów administracji publicznej w sprawach dotyczących odpadów niebezpiecznych:
• Spory o właściwość – w czyjej właściwości jest nadzór nad odpadami i ich usunięciem?
• Konsekwencje naruszenia przepisów o właściwości.
6. Niezwłoczne usunięcie odpadów niebezpiecznych ze względu na zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska przez właściwy organ (art. 26a ustawy o odpadach):
• Organy mające obowiązek niezwłocznego działania polegającego na usunięciu odpadów niebezpiecznych i gospodarowaniu nimi.
• Opinie w sprawie spełnienia przesłanek konieczności niezwłocznego usunięcia odpadów niebezpiecznych.
• Decyzja poprzedzająca usunięcie odpadów niebezpiecznych.
• Żądanie zwrotu kosztów działań polegających na usunięciu odpadów niebezpiecznych i gospodarowaniu nimi.
7. Postępowanie w sprawie usunięcia odpadów niebezpiecznych z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania (art. 26 ustawy o odpadach – obowiązki wójta, burmistrza, prezydenta miasta):
• Ograniczenie zakresu stosowania art. 26 ustawy o odpadach.
• Sposób postępowania z wnioskami osób, które nie są stronami postępowania.
• Ustalanie kręgu stron postępowania (m.in. czy sąsiad jest stroną postępowania, moc zapisów KW, ewidencji gruntów i budynków, umów cywilnoprawnych).
• Szczególna pozycja prokuratora i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
• Solidarna odpowiedzialność posiadaczy odpadów (rozszerzona odpowiedzialność posiadaczy odpadów).
• Zmiana sposobu wykonania decyzji.
8. Analiza orzecznictwa sądów administracyjnych dotyczącego spraw usuwania odpadów.
9. Czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych oraz egzekucja administracyjna obowiązku usunięcia odpadów niebezpiecznych z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania – zagadnienia podstawowe:
• Czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych – obowiązki wierzyciela.
• Stosowanie środków egzekucyjnych przez organ egzekucyjny (wykonanie zastępcze a grzywna w celu przymuszenia).
10. Dyskusja, wymiana doświadczeń oraz odpowiedzi na pytania uczestników szkolenia.
 

Pracownicy urzędów gmin/miast, starostw, urzędów marszałkowskich, zajmujący się sprawami dotyczącymi odpadów oraz radni gminni, powiatowi i wojewódzcy, osoby zainteresowane tematyką zajęć.

Członek etatowy Samorządowego Kolegium Odwoławczego w zakresie obowiązków m.in. nadzór nad egzekucją administracyjną, orzekanie w sprawach dotyczących odpadów, ochrony przyrody i środowiska, podatków, utrzymania czystości i porządku w gminach. Wykładowca prowadzący szkolenia na terenie całej Polski dla kadr urzędów administracji samorządowej i rządowej. Prowadził egzekucję administracyjną w Urzędzie Miasta Łodzi. Autor publikacji dotyczących egzekucji administracyjnej.