Zgłaszanie naruszeń prawa i mechanizmy ochrony sygnalistów w instytucjach publicznych według nowego projektu ustawy

Polska stoi przed wyzwaniem implementacji unijnej dyrektywy 2019/1937 z 23 października 2019 r. dotyczącej ochrony sygnalistów, zwaną też dyrektywą o whistleblowing (raportowanie o nielegalnych, niewłaściwych, niebezpiecznych lub nieetycznych praktykach). Zgodnie z wymaganiami Polska miała obowiązek wdrożyć jej przepisy do krajowego porządku prawnego do 17 grudnia 2021 r. Na ostatnim posiedzeniu Rada Ministrów przyjęła ostateczny projekt ustawy o ochronie sygnalistów, opublikowany 28 marca 2024 roku. Ostatnim etapem przed przedłożeniem ustawy do podpisu przez Prezydenta są obrady sejmu, które zatwierdzą aktualne brzmienie ustawy. Nowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów w Polsce wprowadza szereg istotnych zmian, mających na celu zwiększenie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa. W dyrektywie 2019/1937 ustanawia się zasady i procedury dotyczące ochrony „sygnalistów”, czyli osób, które zgłaszają informacje uzyskane w kontekście związanym z pracą na temat naruszeń prawa UE. Polski projektodawca zdecydował się na rozszerzenie katalogu przedmiotowego możliwych naruszeń o kwestie: wolności i praw człowieka i obywatela; korupcji oraz zagadnienia dotyczące naruszeń z zakresu prawa pracy. Zasadniczą modyfikacją w nowym projekcie jest także możliwości przyjmowania zgłoszeń anonimowych, ustalenie wysokości minimalnego odszkodowania dla sygnalisty, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych. Dodatkowo, nowy projekt wzbogaca możliwości dotyczące ochrony potencjalnych sygnalistów poprzez umożliwienie im skorzystania z nieodpłatnej pomocy i poradnictwa prawnego. Omówienie na szkoleniu podstawowych założeń ustawy jest dobrą okazją do zapoznania się z wymogami ustawy i przygotowanie się do jej wejścia w życie.

• poznanie przez uczestników wymagań projektu ustawy dotyczącej ochrony osób zgłaszających naruszenia tzw. sygnalistów.
• przekazanie uczestnikom wiedzy z zakresu procedury dokonywania zgłoszeń naruszeń zgodnie z nowymi regulacjami krajowymi.
• Omówienie sposobu zgłoszeń naruszeń za pomocą kanałów wewnętrznych i zewnętrznych.
• Zapoznanie z dostępnymi środkami ochrony sygnalistów i przygotowanie odpowiednich procedur.

1. Jakie są najważniejsze założenia nowo opublikowanego projektu ustawy?
2. Jaki jest aktualny zakresu ochrony sygnalistów wg projektu ustawy?
3. Jakie są aktualne kategorie naruszeń, które mają być objęte ochroną?
4. Jaki jest aktualny katalog osób, które można uznać za sygnalistę wedle projektu ustawy?
5. Możliwość anonimowego zgłaszania naruszeń. Jak powinien przebiegać obowiązek określenia procedur postępowania z anonimowymi zgłoszeniami?
6. Odszkodowania i zadośćuczynienia dla osób, które doświadczyły negatywnych konsekwencji w wyniku zgłoszenia naruszeń - co przewiduje, w tym przedmiocie projekt ustawy?
7. Sposób składania zgłoszeń wewnętrznych.

• kryteria obowiązku wdrożenia wewnętrznych procedur zgłoszeniowych,
• jak powinna wyglądać procedura zgłoszeń?

8. Nieodpłatna pomoc i poradnictwo prawne dla sygnalistów.
9. Jaki termin wejścia w życie przepisów przewiduje projekt ustawy?

Sekretarze, skarbnicy, inspektorzy ochrony danych osobowych, pracownicy administracji samorządowej i państwowej, jednostek organizacyjnych, spółek komunalnych oraz każdy zainteresowany tą tematyką.

Radca prawny, od ponad kilkunastu lat właściciel Kancelarii Radcy Prawnego w Poznaniu, mediator, wykładowca prawa w szkole wyższej, doświadczony trener, współpracownik FRDL, szkoli i doradza z zakresu prawa pracy, ochrony danych osobowych, prawa administracyjnego.