Odpowiedzialność gminy w obszarze nieczystości ciekłych - tworzenie aktów prawa miejscowego

• Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w 2022 roku, w zakresie odnoszącym się do nieczystości ciekłych, wymusiła konieczność dostosowania do wprowadzonych zmian trzech aktów prawa miejscowego obowiązujących na terenie każdej gminy: regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminach, górnej stawki za opróżnianie oraz uchwały dotyczącej wymagań, jakie mają spełniać przedsiębiorcy ubiegający się o zezwolenie na świadczenie usług asenizacyjnych. Mimo że od nowelizacji minęły już dwa lata, to stosowanie i weryfikacja podjętych działań w zakresie wdrożenia przepisów wciąż sprawia w samorządach wiele trudności. Nowe regulacje zobligowały także gminy do podejmowania aktywności dotyczącej czynności kontrolnych właścicieli nieruchomości niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej: kontroli posiadania przez nich umowy na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i instalacji przydomowych oczyszczalni ścieków oraz stosownych rachunków potwierdzających faktyczne wykonanie usługi opróżniania. 8 sierpnia minął pierwszy dwuletni cykl tych kontroli i już pojawiają się pierwsze uwagi, co do podjętych zmian w wymienionych powyżej aktach prawa miejscowego. Niektóre z nich ograniczają skuteczne egzekwowanie od właścicieli nieruchomości przestrzegania prawa, w związku z tym konieczne i wskazane są kolejne ich modyfikacje.
• Zapraszamy Państwa na szkolenie, które będzie okazją do zapoznania się z najczęściej występującymi nieprawidłowościami w zapisach prawa lokalnego uniemożliwiającymi skuteczną kontrolę, a także do uzyskania wskazówek, jak poradzić sobie z trudnościami związanymi z wydawaniem aktów prawa miejscowego i przygotować odpowiednio zmiany tych regulacji. Podczas zajęć prowadzący przedstawi uczestnikom propozycje zapisów uchwały w sprawie wymagań dla przedsiębiorców ubiegających się o zezwolenie na świadczenie usług asenizacyjnych. Podpowie co zrobić w przypadku braku danych na dowodach potwierdzających wykonaną usługę asenizacyjną, wskaże kiedy dobrym rozwiązaniem jest podjęcie uchwały o innych sposobach dokumentowania pozbywania się nieczystości ciekłych oraz wyjaśni jak skonstruować swój wzór potwierdzania.

• Zdobycie wiedzy na temat prawidłowego kształtu aktów prawa miejscowego dotyczących nieczystości ciekłych i weryfikacji ich zapisów.
• Poznanie najczęściej popełnianych błędów w tworzeniu uchwał w oparciu o najnowsze orzeczenia NSA, wojewódzkich sądów administracyjnych oraz nadzorów wojewodów.
• Wskazanie przykładowych zapisów, które stanowić będą rekomendację dla ewentualnych zmian dotychczasowych rozwiązań.
• Poznanie procedury ustalania minimalnej częstotliwości opróżniania zarówno zbiornika bezodpływowego, jak i osadnika w instalacji przydomowej oczyszczalni ścieków.
• Uzyskanie odpowiedzi m.in. na pytania:
- Jak powiązać ilość wody zużywanej na cele bytowe z ilością nieczystości ciekłych?
- Czy wszystkich właścicieli zbiorników bezodpływowych musi obowiązywać ta sama minimalna częstotliwość?
- Jak zróżnicować minimalną częstotliwość w przypadku przydomowych oczyszczalni ścieków?
- Czy możliwe są odstępstwa od ustalonej minimalnej częstotliwości i jakich zapisów w regulaminie w takich sytuacjach użyć?
- Czy należy różnicować górne stawki w przypadku opróżniania zbiorników i osadników i co w tym temacie mówią nam orzeczenia organów nadzorczych wojewodów?
- W jakim miejscu dokonać zapisu dotyczącego okresu przez jaki właściciele nieruchomości mają przechowywać rachunki potwierdzające opróżnianie zbiorników czy też osadników?
- Jak narzucić ustalony wzór potwierdzania przedsiębiorcom i co w przypadku, gdy nie będą się do niego stosowali?
- Co z obowiązkiem zawierania umów na świadczenie usług asenizacyjnych?

1. Jakie zmiany w aktach prawa miejscowego wymusiła nowelizacja z lipca 2022 roku ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w odniesieniu do nieczystości ciekłych?
• Rozszerzenie definicji nieczystości ciekłych a uchwały rady gminy.
• Konieczność ustalenia minimalnej częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych i osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków.
• Określenie warunków świadczenia usług dla przedsiębiorców ubiegających się o zezwolenie na opróżnianie osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków.
2. Uchwała w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminach:
• Jak określić sposób świadczenia usług asenizacyjnych?
• Analiza uwarunkowań dla określenia minimalnej częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych – weryfikacja ewidencji; kryteria możliwości różnicowania; powiązanie ilości zużywanej wody na cele bytowe z ilością odprowadzanych nieczystości ciekłych.
• Minimalna częstotliwość opróżniania osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków – wskazania producenta i instrukcja eksploatacji, a analiza wyników badań dostarczanych do oczyszczalni ścieków nieczystości z osadników.
• Czy w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminach wolno zawrzeć zapisy dotyczące okresu przechowywania rachunków za świadczone usługi asenizacyjne?
• Jakich zapisów unikać w regulaminie i dlaczego?
3. Uchwała w sprawie górnej stawki opłat za opróżnianie zbiorników bezodpływowych i osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków oraz transport nieczystości ciekłych:
• Jak ustalić górną stawkę opłat? – analiza uwarunkowań lokalnych.
• Górna stawka w takiej samej wysokości dla nieczystości ciekłych pochodzących ze zbiorników bezodpływowych i osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków czy też zróżnicowana?
• Odległość od stacji zlewnej a wysokość górnej stawki?
• Przykładowy zapis uchwały w sprawie górnej stawki.
4. Uchwała w sprawie wymagań jakie powinni spełniać przedsiębiorcy ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług opróżnianie zbiorników bezodpływowych i osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków oraz transportu nieczystości ciekłych do stacji zlewnych.
• Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z 16.02.2023.
• Sposób określenia warunków w uchwale, czyli o konstrukcji poszczególnych zapisów.
• Przykładowe orzeczenia dotyczące nieważności podjętych uchwał, czyli o najczęściej popełnianych błędach w procesie legislacyjnym.
• Czym różnią się zapisy uchwały od warunków świadczenia usługi określanych w zezwoleniu?
5. Uchwała w sprawie innych sposobów dokumentowania pozbywania się nieczystości ciekłych.
• Dowód uiszczenia opłaty za wykonaną usługę asenizacyjną – czy jest ustawowa definicja z jakich elementów powinien się składać?
• Kiedy warto podjąć fakultatywną uchwałę w sprawie innych sposób dokumentowania pozbywania się nieczystości ciekłych?
• Co rozumieć pod pojęciem „inne sposoby dokumentowania pozbywania się nieczystości ciekłych”?
• Podjęta uchwała a świadczenie usług asenizacyjnych – do czego podjęta uchwała obliguje podmioty świadczące usługi asenizacyjne?
• Czy uchwała w sprawie innych sposób dokumentowania pozbywania się nieczystości ciekłych zwalnia z obowiązku zawierania umów na świadczenie usług asenizacyjnych?
6. Fakultatywna uchwała w sprawie przejęcia obowiązków opróżniania zbiorników bezodpływowych i osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków od właścicieli nieruchomości przez gminę.
• W jakich okolicznościach warto podjąć uchwałę?
• Jak zorganizować odbiór nieczystości ciekłych od właścicieli nieruchomości?
• Przejęcie obowiązków opróżniania zbiorników bezodpływowych oraz osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków a niezbędna infrastruktura i zasoby osobowe.
• Co z kontrolą i sprawozdaniem rocznym w przypadku podjęcia tej uchwały?
7. Akty prawa lokalnego a prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków oraz podejmowanie czynności kontrolnych.
8. Podsumowanie.

Pracownicy JST odpowiedzialni za kwestie dotyczące nieczystości ciekłych, ich przełożeni – Kierownicy Referatów Ochrony Środowiska lub Rolnictwa. Także zainteresowani tematyką włodarze gmin – wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast oraz sekretarze.

Samorządowiec, były wójt gminy, od 2019 roku zajmujący się tematami związanymi z gospodarką odpadami oraz nieczystościami płynnymi dowożonymi do stacji zlewnych w ramach działalności doradczej. Współpracował z AMM Systems oraz Ściekami Polskimi Sp. o.o. Aktualnie odpowiada za dział Nieczystości ciekłe w Agencji Wspierania Ochrony Środowiska, a dodatkowo pełni funkcję Dyrektora Akademii Edukacji Środowiskowej. Bardzo blisko współpracuje z organizacjami i stowarzyszeniami samorządowymi. Prowadzi szkolenia zarówno z zakresu gospodarki odpadami, jak i nieczystościami ciekłymi.