Przygotowanie JST do kontroli prowadzonych przez WIOŚ w zakresie gospodarowania nieczystościami ciekłymi

• W czerwcu 2024 roku Główny Inspektor Ochrony Środowiska zlecił WIOŚ przeprowadzenie kontroli gmin w ramach realizacji ogólnopolskiego cyklu: „Kontrola w zakresie realizacji przez wójta, burmistrza i prezydenta miasta obowiązków wynikających z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w zakresie dotyczącym gospodarowania nieczystościami ciekłymi na terenie gminy”. W ramach tego działania IOŚ w wybranych samorządach weryfikują m.in. wywiązywanie się przez gminy z obowiązku sprawozdania rocznego oraz realizacji pierwszego cyklu kontroli realizowanych na podstawie art. 6 ust.5a ucpg.
• Podczas proponowanego szkolenia:
- Szczegółowo omówimy zakres przeprowadzanych w roku 2024 kontroli oraz wymaganą dokumentację, jak i pierwsze wnioski w jej obszarze. Zaprezentujemy również interpretacje dotyczące kontroli oraz dokumentacji udzielone przez poszczególne Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska oraz Główny Inspektorat Ochrony Środowiska i Departament Gospodarki Wodnej.
- Przeanalizujemy najbardziej sporną kwestię dotyczącą tego czy zgodnie z art. 6 ust.5aa obowiązkiem gmin jest kontrola wszystkich właścicieli zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w cyklach dwuletnich, czy tylko tych ujętych w planie kontroli. Przedstawimy stanowiska poszczególnych WIOŚ oraz opinie GIOŚ czy Departamentu Gospodarki Wodnej w tym zakresie. Zaprezentujemy propozycję argumentacji broniącej stanowiska, że kontrole powyższe należy realizować według opracowanego planu kontroli. Wskażemy, jak prawidłowo należy przygotować taki plan oraz w jaki sposób należy go tworzyć odpowiednio kwalifikując poszczególne nieruchomości.
- Wyjaśnimy różnice pomiędzy ilością wody dostarczanych do nieruchomości nieskanalizowanych, a ilością odebranych z nich nieczystości ciekłych (m.in. omówiony zostanie sposób zróżnicowania minimalnej częstotliwości odbioru nieczystości ciekłych w powiązaniu z zużywaną wodą na cele bytowe). Obszarem kontrolowanym przez WIOŚ jest podejmowanie przez gminy działań w kierunku uszczelnienia systemu, a można to uzyskać między innymi poprzez właściwe określenie minimalnej częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych, w powiązaniu ze zużywaną na cele bytowe wodą.
W 2025 roku z pewnością kontrole gmin w przedmiotowym obszarze będą kontynuowane. W związku z tym informacje przekazane podczas szkolenia uwzględniające już uwagi z kontroli ubiegłorocznych pozwolą na właściwe przygotowanie się gmin do kolejnych działań WIOŚ.

• Zapoznasz się z aktualnym podejściem WIOŚ do poszczególnych zagadnień dotyczących funkcjonowania na poziomie samorządu lokalnego gospodarowania nieczystościami ciekłymi.
• Dowiesz się:
- Jak powinna być prowadzona ewidencja zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków?
- Jakie elementy zdaniem IOŚ powinny obowiązkowo znaleźć się w takich ewidencjach?
- Jakie uwagi WIOŚ zgłasza względem sprawozdań rocznych z zakresu nieczystości ciekłych?
- Jak prawidłowo wykazać w tym dokumencie liczbę właścicieli nieruchomości, od których odebrano nieczystości ciekłe oraz liczbę osób zameldowanych pod adresem nieruchomości, na której znajduje się dany zbiornik bezodpływowy lub dana przydomowa oczyszczalnia ścieków?
• Poznasz zagadnienia związane z:
- Procedurą wywozów zastępczych – kiedy je stosować, wobec kogo, na jakich zasadach wyłaniać wykonawców, jak egzekwować ich realizację?
- Rejestrem wydanych i cofniętych zezwoleń na świadczenie usług asenizacyjnych – komu zezwolenie wydać, na jakich zasadach, kiedy wszcząć postępowanie w kierunku cofnięcia zezwolenia?
- Stacjami zlewnymi – czy zezwolenie ma wskazywać tylko jedną stację zlewną, z czym wiąże się dodanie lub ujęcie stacji zlewnej w trakcie prowadzonej działalności, jak weryfikować stacje zlewne uprawnione do przyjmowania nieczystości ciekłych z terenów aglomeracji wodno-ściekowej?

1. Podstawa prawna kontroli realizowanych przez IOŚ w JST.
2. Zakres kontroli dotyczących gospodarowania nieczystościami ciekłymi na terenie gminy przeprowadzonych w roku 2024 przez WIOŚ.
3. Elementy ewidencji zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków – praktyczne wykorzystywanie danych z uwzględnieniem wskazań IOŚ do:
• Planowania kontroli.
• Weryfikacji sprawozdań kwartalnych podmiotów asenizacyjnych.
• Opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej.
• Przygotowania sprawozdania rocznego.
4. Kontrole właścicieli nieruchomości wyposażonych w zbiorniki bezodpływowe/przydomowe oczyszczalnie ścieków w oparciu o art. 6 ust. 5aa:
• Czy istnieje obowiązek kontroli wszystkich nieruchomości w cyklu dwuletnim? Prezentacje stanowisk: WIOŚ; GIOŚ; Departamentu Gospodarki Wodnej.
• Plan kontroli – prawidłowe określenie podmiotów podlegających kontroli oraz sposób przyjęcia go do realizacji.
• Znaczenie procedur kontroli w procesie realizacji czynności kontrolnych.
• Protokół kontroli potwierdzeniem wykonania obowiązku oraz dowodem w dalszych postępowaniach.
5. Sposób określenia ilości osób zameldowanych na nieruchomościach, z których w danym roku odbierane były nieczystości ciekłe.
6. Pozyskiwanie danych dotyczących wody dostarczanej na tereny nieskanalizowane:
• Aktualny stan prawny.
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 14 stycznia 2002 roku w sprawie norm zużycia wody.
• Stanowisko Wód Polskich oraz Departamentu Gospodarki Wodnej.
• Własne ujęcia wody.
7. Różnice pomiędzy wodą dostarczaną na tereny nieskanalizowane a odbieranymi nieczystościami ciekłymi:
• Dane GUS za 2023.
• Powiązanie minimalnej częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych ze zużywaną wodą na cele bytowe.
• Jak wyjaśnić różnicę na potrzeby kontroli?
8. Wywóz zastępczy czyli praktyczna realizacja obowiązku nakładanego na gminy przez art. 6 ust. 6 ucpg:
• Kiedy należy wszcząć postępowanie administracyjne w kierunku objęcia nieruchomości wywozem zastępczym?
• Procedura dotycząca realizacji obowiązku zawartego w art. 6 ust. 6 ucpg.
• Egzekucja wykonania decyzji administracyjnej wydanej na podstawie art. 6 ust. 7 ucpg związanej z pozbywaniem się nieczystości ciekłych.
9. Określenie stacji zlewnych, do których podmioty asenizacyjne mogą dostarczać nieczystości ciekłe.
10. Rejestr wydanych i cofniętych zezwoleń na świadczenie usług asenizacyjnych.
11. Opracowanie sprawozdania rocznego:
• Rola i znaczenie wzoru zaproponowanego przez Wody Polskie w 2024 roku.
• Katalog wymagań zawartych w art. 3 ust.5 ucpg
• Sprawozdania kwartalne, ewidencja oraz wyniki kontroli podstawą opracowania sprawozdania rocznego.
12. W jakich przypadkach i na jakich zasadach WIOŚ może nałożyć karę na gminę?
13. Podsumowanie, pytania i dyskusja.

Pracownicy JST odpowiedzialni za kwestie dotyczące nieczystości ciekłych, ich przełożeni – Kierownicy Referatów Ochrony Środowiska lub Rolnictwa. Także zainteresowani zagadnieniem włodarze gmin – wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast – ewentualnie sekretarze, którzy aktywnie uczestniczą w procesie kontroli przeprowadzanych przez WIOŚ.

W latach 2014-18 sprawował funkcję wójta. W roku 2015 w kierowanym przez Niego urzędzie miała miejsce kontrola NIK dotycząca gospodarowania nieczystościami ciekłymi. Po zakończonej kadencji i rehabilitacji związanej z przebytą chorobą od maja 2019 roku współpracuje w obszarze gospodarki odpadami z PHU IMPEX. Ponadto pełnił rolę eksperta z dziedziny nieczystości ciekłych i gospodarki odpadami współpracując z AMM Systems oraz Ściekami Polskimi Sp. o.o.. Od marca 2023 roku odpowiada za dział Nieczystości ciekłe w Agencji Wspierania Ochrony Środowiska, a dodatkowo od września 2023r. pełni funkcję Dyrektora Akademii Edukacji Środowiskowej. Bardzo blisko współpracuje z organizacjami i stowarzyszeniami samorządowymi. Ma na swoim koncie blisko 150 przeprowadzonych webinarów dotyczących tematyki nieczystości ciekłych oraz kilkadziesiąt prelekcji podczas spotkań stacjonarnych z przedstawicielami JST na terenie całej Polski.