Zbliżająca się majówka to czas wypoczynku oraz obchodów Świąt państwowych i ważnych rocznic. Lokalne obchody i wydarzenia rocznicowe mogą być współorganizowane przez mieszkańców i ich organizacje.

Podczas majówki wiele gmin i powiatów decyduje się na organizowanie wydarzeń kierowanych do mieszkańców. Organizowane są np. pikniki europejskie, warsztaty z okazji Dnia Flagi, czy też festyny patriotyczne. Koncepcja i organizacja takich wydarzeń nie musi pochodzić tylko z samorządowych urzędów. Przepisy prawa stwarzają możliwości współdziałania w tym obszarze dla mieszkańców i władz lokalnych.

Małe granty

Zadania związane z organizacją wydarzeń mogą być zlecane NGO na podstawie przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie[1]. Przepisy tej ustawy pozwalają instytucjom publicznym na zlecanie do realizacji zadań publicznych organizacjom społeczeństwa obywatelskiego (stowarzyszeniom, stowarzyszeniom zwykłym, fundacjom) w dwóch trybach – tzw. małego grantu i tzw. dużego grantu.

„Małe granty” to dotacje w kwocie nie większej, niż 10 000 zł, które może otrzymać NGO. Zadanie takie musi być wykonane w czasie nie dłuższym, niż 90 dni od momentu rozpoczęcia realizacji zadania. Jednocześnie NGO nie może w tym samym roku kalendarzowym otrzymać od tej samej jednostki samorządu terytorialnego dotacji, przyznanych w trybie „małego grantu”, na kwotę większą niż 20 000 zł. Szczegółowe zasady udzielania tzw. „małych grantów” regulują przepisy art. 19a u.d.p.p.

Cechą charakterystyczną  dotacji udzielanej w trybie „małego grantu” jest to, że inicjatywa w sprawie jej przyznania wychodzi ze strony zainteresowanej NGO, a nie organu publicznego. Oferta na realizację zadania publicznego może być złożona w każdym czasie. Organ wykonawczy j.s.t. nie musi ogłaszać publicznego konkursu, ani wykonywać żadnej innej czynności. W ofercie należy określić:

1) zakres rzeczowy zadania publicznego;

2) termin i określenie miejsca realizacji zadania publicznego;

3) szacunkową kalkulację kosztów realizacji zadania publicznego.

Nie później niż w terminie 7 dni od daty wpłynięcia oferty konieczne jest opublikowanie jej w Biuletynie Informacji Publicznej. Następnie, przez 7 dni zainteresowane osoby mogą zgłaszać uwagi do oferty. W ostatnim kroku organ administracji publicznej, który otrzymał ofertę dokonuje oceny celowości zadania zaproponowanego do realizacji w ofercie. Na tej podstawie podejmuje decyzję o zawarciu umowy z NGO na realizację zadania publicznego.

Duże granty

Władze publiczne mogą także przyznać NGO większe środki na realizację zadania publicznego. Dotację, których wysokość przekracza jednorazowo kwotę 10 000 zł. mogą udzielane tylko w procedurze konkursowej właściwej dla tzw. dużych grantów. W takim przypadku konieczne jest ogłoszenie otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego. W treści ogłoszenia określane są m.in. zakres zadania, kwota wsparcia oraz zasady oceny ofert. Oferty, które wpływają w toku konkursu oceniane są przez komisję konkursową. O otwartych konkursach ofert pisaliśmy na BEST w tym artykule.

Inicjatywa lokalna

Innym rozwiązaniem jest skorzystanie z możliwości jaką dają przepisy dotyczące inicjatywy lokalnej. Inicjatywa lokalna to forma współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, która umożliwia wspólne realizowanie zadań publicznych na rzecz społeczności lokalnej. Może być także wykorzystana w kontekście obchodów Świąt państwowych. Jej istotą jest udzielenie autorom inicjatywy wsparcia rzeczowego na potrzebę jej realizacji.

Inicjatywa lokalna jest uregulowana w art. 19b-19h u. d.p.p.. Aby mogła zostać uruchomiona w ramach obchodów Świąt państwowych, mieszkańcy lub organizacje pozarządowe muszą złożyć wniosek do organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, który ma obowiązek rozpatrzyć celowość takiego zadania.

Inicjatywa lokalna rozpoczyna się od złożenia przez mieszkańców lub organizację pozarządową wniosku do JST. W przeciwieństwie do wsparcia udzielanego w trybie „małego” lub „dużego” grantu wniosek nie jest jednak składany na urzędowym formularzu. W przypadku obchodów Świąt państwowych, wniosek może dotyczyć organizacji takich wydarzeń, jak koncerty, festyny, wystawy, czy inne aktywności związane z upamiętnieniem danej rocznicy. Wniosek powinien zawierać szczegółowy opis zadania publicznego, określenie celu, formy i charakteru wydarzenia, a także szacunkową kalkulację kosztów realizacji zadania.

Organ wykonawczy JST ma obowiązek ocenić celowość realizacji zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej. Pod uwagę brane są:

  1. zgodność zadania kryteriami określonymi przez radę gminy (radę miasta) w uchwale dotyczącej oceny wniosków złożonych w ramach inicjatywy lokalnej,
  2. celowość wniosku z punktu widzenia potrzeb społeczności lokalnej,
  3. wkład społeczny i zaangażowanie lokalnej społeczności, np. poprzez udział wolontariuszy, czy organizacje lokalne.

Po zaakceptowaniu wniosku przez JST, organizacja lub grupa mieszkańców, która złożyła wniosek, może przystąpić do realizacji zadania. Organizatorzy mogą liczyć na wsparcie finansowe lub rzeczowe, w zależności od ustaleń z JST. Dotacja na realizację zadania publicznego może pochodzić z budżetu gminy lub powiatu, a w przypadku mniejszych wydarzeń, może być realizowana w formie małego grantu.

W realizacji inicjatywy lokalnej w ramach obchodów Świąt państwowych kluczowy jest udział mieszkańców oraz organizacji pozarządowych. To właśnie oni, poprzez wolontariat, organizację wydarzeń, współpracę z samorządem i innymi lokalnymi podmiotami, wnoszą największy wkład w kultywowanie tradycji narodowych i lokalnych.

Współdziałanie jest możliwe

Organizacje pozarządowe, w tym stowarzyszenia, fundacje, a także grupy nieformalne, mają szerokie możliwości angażowania się w tego typu inicjatywy. Dzięki swojej aktywności mogą one zrealizować różnorodne projekty, które odpowiadają na potrzeby lokalnej społeczności, w tym organizację koncertów, warsztatów, wystaw, czy konkursów patriotycznych, które nie tylko uczczą Święta, ale również wzbogacą ofertę kulturalną gminy.

Inicjatywa lokalna daje mieszkańcom oraz organizacjom pozarządowym narzędzie do aktywnego udziału w obchodach Świąt państwowych. Dzięki tej formie współpracy z JST, możliwe jest organizowanie wydarzeń, które łączą społeczność lokalną wokół wartości narodowych i historycznych, a także angażują w różne formy działalności społecznej i kulturalnej. W ramach tej inicjatywy, zarówno małe, jak i większe wydarzenia mogą być skutecznie realizowane, przy wsparciu finansowym oraz organizacyjnym jednostek samorządu terytorialnego.

Zaproszenie na szkolenia

Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego zaprasza wszystkich zainteresowanych na szkolenia:

  1. Rozliczanie i kontrola dotacji przekazanych w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
  2. Inicjatywa lokalna - narzędzie realizacji zadań publicznych z mieszkańcami. Dlaczego i jak wdrażać?

Jakub Dorosz-Kruczyński

 

[1] Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1491 z późn. zm.).