Strategia rozwoju a reforma planowania przestrzennego. Opracowanie strategii rozwoju gminy zgodnie z nowymi wymaganiami ustawowymi

W Polsce wdrażany jest nowy pakiet przepisów dotyczących polityki rozwoju. Celem zmian jest konsolidacja systemu zarządzania rozwojem w skali całego kraju oraz integracja wymiaru społecznego, gospodarczego i przestrzennego w dokumentach strategicznych, przygotowywanych na różnych poziomach administracji. Na poziomie lokalnym zmiany dotyczą w szczególności strategii rozwoju gminy, która po raz pierwszy w polskim ustawodawstwie zyskała podstawę prawną w ustawie o samorządzie gminnym i staje się dokumentem obowiązkowym dla wszystkich gmin. Ustawa określa także zakres merytoryczny i procedurę sporządzania strategii. Jednym z obowiązkowych elementów strategii jest model struktury funkcjonalno-przestrzennej wraz z rekomendacjami dla kształtowania lokalnej polityki planowania i zagospodarowania przestrzennego. Jego zakres uszczegółowiła zeszłoroczna zmiana ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i innych ustaw. Poprzez ten element strategia kieruje wytyczne dla dokumentów wdrożeniowych i aktów planowania przestrzennego, w tym planu ogólnego, integrując je w ramach spójnej, stabilnej i długofalowej polityki rozwoju.

Zapraszamy na szkolenie, podczas którego omówimy skutki i praktyczne konsekwencje tych zmian dla gmin i ich partnerów rozwojowych. Zaprezentujemy m.in. nowe wytyczne i dobre praktyki, sposób powiązania strategii rozwoju z planowaniem przestrzennym, sposoby wykorzystania strategii np. w pozyskiwaniu środków finansowych z funduszy unijnych. Dzięki szkoleniu prowadzonemu przez zespół konsultantów współpracujących na co dzień z wieloma jednostkiami samorządu terytorialnego w całej Polsce, będących jednocześnie autorami poradnika ministersialnego w tym zakresie, uczestnicy będą mieli możliwość poznania i konsultacji najtrudniejszych etapów przygotowania strategii rozwoju w gminie.

• Prezentacja najważniejszych wytycznych merytorycznych i proceduralnych dla strategii gminnych wraz z praktycznymi wskazówkami realizacyjnymi.
• Omówienie procedury przystąpienia do budowy strategii rozwoju zgodnie z obowiązującymi przepisami i metodologii przeprowadzenia całego procesu – w tym uchwała o przystąpieniu do sporządzenia strategii rozwoju gminy oraz określenia szczegółowego trybu i harmonogramu opracowania projektu strategii, w tym trybu konsultacji.
• Charakterystyka poszczególnych elementów/rozdziałów strategii rozwoju gminy – wymogi i dobre praktyki.
• Szczegółowa analiza nowych elementów strategii rozwoju gminy, takich jak m.in. uwarunkowania i model struktury funkcjonalno-przestrzennej, prawo wodne a strategia, obszary strategicznej interwencji, wytyczne dla dokumentów wdrożeniowych, ramy finansowe itp. – powiązanie strategii rozwoju z planowaniem przestrzennym i finansowym.
• Omówienie procesu konsultacji i opiniowania strategii rozwoju – tryb, metody, harmonogram, porady praktyczne, wdrożenie wniosków w ramach projektu strategii.
• Ewaluacja trafności, przewidywanej skuteczności i efektywności realizacji strategii rozwoju – założenia, realizacja i przełożenie na finalny projekt strategii.
• Omówienie procedury środowiskowej – wymogi, koszty, czas realizacji, wskazówki praktyczne.
• Wyjaśnienie roli strategii dla dokumentów planowania przestrzennego, w tym w kontekście Ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw.
• Określenie roli strategii w nowej perspektywie finansowej UE na lata 2021-2027.

I. WPROWADZNIE DO PLANOWANIA ZINTEGROWANEGO
1. Strategia rozwoju gminy:
a. Strategia jako proces i jako dokument; 
b. Rola strategii oraz wynikające z niej funkcje;
c. Modele pracy nad strategią  – charakterystyka, porównanie kosztów i korzyści.
2. Nowe wytyczne w zakresie budowy strategii rozwoju gminy:
a. Wytyczne merytoryczne względem projektu strategii rozwoju gminy – obligatoryjne i fakultatywne rozdziały dokumentu;
b. Wytyczne proceduralne – elementy procesu opracowania projektu strategii rozwoju gminy i postępowania z projektem do czasu uchwalenia przez radę gminy.

II. ROZPOCZĘCIE PROCEDURY
Uchwała startowa. Uchwała rady gminy, określająca szczegółowy tryb i harmonogram opracowania projektu strategii rozwoju gminy, w tym tryb konsultacji – przykład i omówienie uchwały spełniającej wymagania ustawowe, etapy procesu na przykładzie propozycji uchwały rady gminy.

III. OPRACOWANIE PROJEKTU STRATEGII ROZWOJU GMINY
1. Diagnoza sytuacji społecznej, gospodarczej, środowiskowej i przestrzennej gminy wraz z wnioskami dla strategii:
a. Istota diagnozy;
b. Analizy statystyczne – zakres tematyczny, dynamika, benchmarking, zróżnicowanie i specjalizacje lokalne, źródła danych, przykłady;
c. Badania społeczne – ilościowe, jakościowe, koszty i korzyści;
d. Praktyczne wskazówki i najczęściej popełniane błędy w diagnozach;
e. Bank Danych Lokalnych GUS – dane dla jednostki terytorialnej, dane według dziedzin, praktyczne wykorzystanie w pracach diagnostycznych;
f. Graficzna prezentacja danych i zachodzących zmian, w tym możliwości wynikające zarówno z narzędzi ogólnodostępnych, jak i z systemów informacji przestrzennej;
g. Analiza SWOT – ponadstandardowe wykorzystanie w strategii.
2. Wypracowanie założeń programowych strategii rozwoju gminy:
a. Zakres i logika części programowej strategii - obligatoryjne i fakultatywne elementy w ramach części programowej, wizja rozwoju gminy, cele i kierunki działań, oczekiwane rezultaty planowanych działań oraz wskaźniki ich osiągnięcia;
b. Praktyczne wskazówki odnośnie sposobu formułowania celów i kierunków działań oraz rezultatów i wskaźników wraz z przykładami.
3. Wypracowanie założeń funkcjonalno-przestrzennych strategii rozwoju gminy:
a. Model struktury funkcjonalno-przestrzennej – idea, zakres, rola, przykłady, relacje z aktami planowania przestrzennego;
b. Ustalenia i rekomendacje dla kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie – warunki, zakres, przykłady;
c. Opracowanie modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej wraz z ustaleniami i rekomendacjami w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie – procedura krok po kroku, porady i wskazówki praktyczne;
d. Uszczegółowienia wynikające z Ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw
e. Obszary strategicznej interwencji – idea, definicja, wyznaczanie, rola, OSI na poziomie ponadlokalnym i gminnym, przykłady.
4. Wypracowanie założeń wdrożeniowych strategii rozwoju gminy:
a. System zarządzania strategią – zadania i zakres odpowiedzialności komórek realizujących strategię; mechanizmy i instrumenty wdrożeniowe; wytyczne do sporządzania dokumentów wykonawczych, w tym aktów planowania przestrzennego; system monitoringu, oceny/ewaluacji i aktualizacji strategii rozwoju gminy;
b. Ramy finansowe i źródła finansowania strategii – szacowanie kosztów, analiza potencjału inwestycyjnego gminy, nowa perspektywa finansowa UE na lata 2021-2027.

IV. PROCEDURA POSTĘPOWANIA Z PROJEKTEM STRATEGII ROZWOJU GMINY
1. Konsultacje społeczne strategii rozwoju gminy – wymagania prawne, rekomendowane zasady i formy prowadzenia konsultacji, konsekwencje dla projektu strategii rozwoju gminy, praktyczne wskazówki realizacyjne – zarządzenie, rejestr zgłoszonych uwag, postepowanie ze zgłoszonymi uwagami, raport z konsultacji.
2. Opiniowanie strategii rozwoju gminy przez zarząd województwa – wymagania prawne, konsekwencje dla projektu strategii rozwoju gminy, praktyczne wskazówki realizacyjne.
3. Uprzednia ewaluacja trafności, przewidywanej skuteczności i efektywności realizacji strategii rozwoju gminy - definicja i rola ewaluacji ex-ante, kryteria ewaluacji, praktyczne wskazówki realizacyjne.
4. Strategiczna ocena odziaływania na środowisko - wymagania prawne, uzgodnienie odstąpienia, prognoza oddziaływania na środowisko.

V. PODSUMOWANIE. Pytania i odpowiedzi.

Kadra kierownicza i pracownicy JST, w szczególności w gminach (w tym miastach), odpowiedzialni za przygotowanie, wdrażanie i monitorowanie strategii rozwoju oraz wydziały związane z pozyskiwaniem środków zewnętrznych, a także instytucji współpracujących i wspierających rozwój lokalny, urbaniści, architekci, osoby zajmujące się planowaniem przestrzennym i urbanistyką w pracy zawodowej.

Prowadzący I - dyrektor FRDL MISTiA. Ekspert, konsultant w dziedzinie rozwoju lokalnego i regionalnego oraz planowania i zarządzania strategicznego w JST, organizacjach pozarządowych i podmiotach ekonomii społecznej. Moderator procesów budowy strategii rozwoju dla różnych szczebli samorządu terytorialnego w Polsce i zagranicą, realizator badań, analiz i audytów w sferze publicznej i gospodarczej. Wieloletnie doświadczenie w kierowaniu projektami, moderowaniu sesji strategicznych, konstruowaniu strategii i planów rozwojowych, facylitacji spotkań zespołów zadaniowych, prowadzeniu badań kompetencji pracowników samorządowych oraz jakości usług publicznych, opracowywaniu analiz społecznych i gospodarczych, realizacji audytów oświaty itp. Współautor wielu strategii samorządowych, planów rozwoju lokalnego, programów rewitalizacji, wieloletnich planów inwestycyjnych, strategii oświatowych i innych branżowych w Polsce i na Ukrainie. Współautor praktycznego poradnika z zakresu tworzenia strategii rozwoju gminy w świetle nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju i innych ustaw na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.

Prowadzący II - szkoleniowiec, konsultant i mentor z zakresu zarządzania i planowania strategicznego dla JST i NGO z kilkunastoletnim doświadczeniem. Autor i współautor kilkudziesięciu strategii rozwoju oraz polityk branżowych (dla gmin, powiatów, obszarów funkcjonalnych) w Polsce i na Ukrainie, w szczególności realizowanych z wykorzystaniem metod partycypacyjnych. Współrealizator badań, analiz i audytów w sferze publicznej i pozarządowej. Pomysłodawca, koordynator i realizator projektów krajowych i międzynarodowych, w tym partnerskich z samorządami, innowacyjnych i nastawionych na pomoc rozwojową. Publikacje naukowe i praktyczne, w tym autor wiodący praktycznego poradnika z zakresu tworzenia strategii rozwoju gminy w świetle nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju i innych ustaw na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. Kierownik Zespołu ds. Doradztwa i Rozwoju FRDL MISTiA.