Obowiązki podmiotów świadczących usługi asenziacyjne i kontrola ich realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego

• Wyniki raportów z kontroli NIK przeprowadzonych w ostatnich latach wykazały, że gminy w niewielkim stopniu realizują czynności kontrolne wobec podmiotów świadczących usługi asenizacyjne.
• Podczas proponowanych zajęć omówimy art. 9 ust.1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, który wskazuje na odpowiedzialność wójta, burmistrza i prezydenta miasta za przestrzeganie i stosowanie przepisów ustawy. Przekażemy informacje na temat standardów regulujących, w jaki sposób realizować kontrole podmiotów świadczących usługi asenizacyjne. Zaprezentujemy wskazania NIK i WIOŚ w zakresie prowadzenia kontroli oraz analizy sprawozdań kwartalnych. Przekazana wiedza podniesie świadomość uczestników i wyposaży ich w niezbędne narzędzia do skuteczniejszego prowadzenia procesu uszczelniania obiegu nieczystości ciekłych, jaki wprowadziła m.in. przyjęta 7 lipca 2022 roku nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz realizacja założeń Dyrektywy Ściekowej.

• Uporządkowanie wiedzy dotyczącej obowiązków firm świadczących usługi asenizacyjne oraz szczegółowe omówienie sposobów przeprowadzania czynności kontrolnych wobec nich przez samorządy.
• Poznanie procesu uzyskiwania zezwolenia na opróżnianie zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalniach ścieków – od podjęcia uchwały w sprawie wymagań dla przedsiębiorców aż po wydanie stosownej decyzji.
• Zapoznanie ze sposobami przeprowadzania weryfikacji sprawozdań kwartalnych, planowanie i przeprowadzanie kontroli oraz za co i w jaki sposób nakładać sankcje.
• Poznanie podstaw prawnych działań związanych z kontrolą podmiotów asenizacyjnych – konkretnych przepisów, które należy stosować w ramach kontroli.
• Zdobycie informacji na temat rozporządzeń Ministra infrastruktury związanych z działalnością asenizacyjną: w sprawie wymagań dla pojazdów asenizacyjnych oraz w sprawie warunków dostarczania nieczystości ciekłych do stacji zlewnych.
• Poznanie odpowiedzi między innymi na następujące pytania:
- Jak prawidłowo skonstruować zapisy uchwały w sprawie wymagań dla przedsiębiorców?
- Czy można w niej zawrzeć wymagania dotyczące konkretnych miejsc przekazywania nieczystości ciekłych?
- Jakie regulacje powinny się w niej znaleźć a jakich należy unikać?
- Kto jest zwolniony z obowiązku uzyskania zezwolenia na świadczenie usług asenizacyjnych?
- Jakie obowiązki na przedsiębiorcę nakłada ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a jakie nałożyć może organ wydający zezwolenie?
- W jakich przypadkach sprawozdanie kwartalne należy uznać za złożone nierzetelnie?
- Co stanowi materiał źródłowy na podstawie którego można dokonywać oceny rzetelności sprawozdania kwartalnego?
- gdzie kontrola przedsiębiorcy może się odbyć?
- Czy można kontrolować przedsiębiorca w trakcie świadczenia usług?
- Jakie wzory obligatoryjnie gmina musi umieszczać na BIP?
• Otrzymanie wzorów dokumentów:
- Uchwały w sprawie wymagań jakie mają spełniać przedsiębiorcy ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług asenizacyjnych.
- Decyzji w sprawie zezwolenia na opróżnianie zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacji przydomowej oczyszczalni ścieków.
- Zawiadomienia, upoważnienia i protokołu kontroli.
- Decyzji w sprawie nałożenia kar za nieterminowość/nierzetelność sprawozdania kwartalnego.
- Wezwania do zaniechania działań niezgodnych z warunkami udzielonego zezwolenia.

1. Analiza Raportów NIK z ostatnich lat odnoszących się do sposobu prowadzenia nadzoru na działalnością asenizacyjną przez samorządy – stwierdzone braki w postaci podejmowania czynności kontrolnych i dokonywania analiz sprawozdań kwartalnych.
2. Podstawa prawna odnosząca się do prowadzenia działalności asenizacyjnej.
3. Przegląd przepisów odnoszących się do sposobu przeprowadzania czynności kontrolnych wobec przedsiębiorców świadczących usługi asenizacyjne - ustawy: o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, prawo ochrony środowiska oraz prawo przedsiębiorców.
4. Kluczowe dla prowadzenia działalności asenizacyjnej rozporządzenia Ministra Infrastruktury:
• W sprawie wymagań dla pojazdów asenizacyjnych z dnia 12 listopada 2002 roku (Dz.U. 2002 nr 193 poz. 1617.
• W sprawie wprowadzania nieczystości ciekłych do stacji zlewnych z dnia 04 sierpnia 2023 (Dz.U. 2023 poz.1716).
5. Podstawa wydania zezwolenia na świadczenie usług asenizacyjnych:
• Uchwała w sprawie wymagań dla przedsiębiorców ubiegających się o wydanie zezwolenia.
• Elementy wniosku o udzielenie zezwolenia.
• Zapewnienie o gotowości przyjmowania nieczystości ciekłych przez stację zlewną.
6. Warunki świadczenia usługi opróżniania osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transport nieczystości ciekłych stacji zlewnej przez przedsiębiorców posiadających aktualne zezwolenie na opróżniania zbiorników bezodpływowych.
7. Sprawozdanie kwartalne podmiotów odbierających i transportujących nieczystości ciekłe:
• Termin złożenia i adresaci.
• Zakres sprawozdania.
• Załączniki sprawozdania.
• Weryfikacja sprawozdania.
8. Warunki spełnienia obowiązku dostarczania w odpowiednie miejsca nieczystości ciekłych z obszaru nieczystości ciekłych – realizacja art. 7 ust. 6c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
9. Przygotowanie kontroli przedsiębiorców świadczących usługi asenizacyjne:
• Schemat kontroli na stronie BIP urzędu.
• Zawiadomienie o kontroli.
• Upoważnienie.
• Legitymacja służbowa.
• Miejsce przeprowadzania kontroli.
10. Zakres kontroli – realizacja usług zgodnie z warunkami określonymi w zezwoleniu:
• Pojazdy asenizacyjne – stan techniczny, zgodność z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu, oznakowanie.
• Zabiegi sanitarne z zakresu ochrony środowiska i ochrony sanitarnej.
• Baza transportowa.
• Miejsca przekazywania nieczystości ciekłych.
11. Protokół – podsumowanie kontroli.
12. Procedury dotyczące wygaszenia oraz cofnięcia zezwolenia.
13. Sankcja z tytułu prowadzenia działalności bez wymaganego zezwolenia.
14. Postępowanie w przypadku ujawnienia prowadzenia działalności z naruszeniem warunków określonych w zezwoleniu.
15. Sankcja z tytułu przekazywania nieczystości ciekłych do nieuprawnionych miejsc.
16. Sankcje dotyczące sprawozdań kwartalnych:
• Nierzetelność.
• Spóźnienie w złożeniu dokumentu.
17. Kiedy można zastosować art. 189 f kodeksu postępowań administracyjnych i odstąpić od nałożenia kar na przedsiębiorców?
18. Podsumowanie.
19. Odpowiedzi na pytania.

Pracownicy gmin odpowiedzialni za realizację obowiązków kontrolnych w obszarze nieczystości ciekłych upoważnieni przez wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Oprócz nich zgodnie z art. 379 ust. 2 prawa ochrony środowiska kontrole sprawować mogą strażnicy gminni – zatem także do nich kierowana jest oferta szkoleniowa. Ponadto prawo dopuszcza przekazanie pewnych zadań własnych – w tym również tych związanych z kontrolami przez gminy na mocy uchwały rady swoim spółkom tak więc i przedstawiciele tych spółek mogą tematem być zainteresowani. Niewykluczony jest także udział samych włodarzy miast i gmin jako organów ochrony środowiska odpowiedzialnych za realizację kontroli. W spotkaniu uczestniczyć mogą również przedsiębiorcy prowadzący lub zamierzający prowadzić działalność asenizacyjną.

W latach 2014-18 sprawował funkcję wójta. W roku 2015 w kierowanym przez Niego urzędzie miała miejsce kontrola NIK dotycząca gospodarowania nieczystościami ciekłymi. Po zakończonej kadencji i rehabilitacji związanej z przebytą chorobą od maja 2019 roku współpracuje w obszarze gospodarki odpadami z PHU IMPEX. Ponadto pełnił rolę eksperta z dziedziny nieczystości ciekłych i gospodarki odpadami współpracując z AMM Systems oraz Ściekami Polskimi Sp. o.o.. Od marca 2023 roku odpowiada za dział Nieczystości ciekłe w Agencji Wspierania Ochrony Środowiska, a dodatkowo od września 2023r. pełni funkcję Dyrektora Akademii Edukacji Środowiskowej. Bardzo blisko współpracuje z organizacjami i stowarzyszeniami samorządowymi. Ma na swoim koncie blisko 150 przeprowadzonych webinarów dotyczących tematyki nieczystości ciekłych oraz kilkadziesiąt prelekcji podczas spotkań stacjonarnych z przedstawicielami JST na terenie całej Polski.